Agradecementos

Rematou o curso. Quero expresar os meus máis sinceiros agradecementos a todos os alumnos e as alumnas de 4º ESO do curso 2009-2010 que fixeron posible este blog de Historia Contemporánea. Gracias ás aportacións, ó voso traballo e interés amosado ao longo do curso. Foi un verdadeiro pracer darvos clase. Moitas gracias Raquel Almuiña, Jennifer Almuiña, Paulo Álvarez, Javier Cabana,Alejandro Escariz, Ana Figueroa, Antía García, Jennifer García, Verónica Gómez, Beatriz Martínez, Pablo Martínez, Raquel Nogueira, Alberto Núñez, Juan Carlos Rey, José Antonio Rodríguez, Juan Varela, Ana Vila, Ignacio Vilariño, Jordi Gálvez, Aila Fernández, Mª Isabel Fulgueira, Jorge Gallego, Iván García, Melanie García, Olaia Gómez, Uxía Gómez, José Gómez, Sofía López, Ana Mª Meilán, Martín Mejuto, José Montalbán, Iago Montes, Alejandro Pavón, Carmen Rapado, Diego Rodríguez, José Ángel Rodríguez, Sasha Suárez y Damián Vicente. Tamén agradecer a participación de todos os colaboradores, Cintia, Marina, Cristina, ademáis da gran axuda prestada por Carlos e Tano. Gracias a todos os seguidores e lectores que fixestes posible esta experiencia. Para o próximo curso continuaremos.
Isabel G. Piñeiro

O Land Art : Christo

Javachef Christo é un artista norteamericano de orixe búlgara. É un dos máis destacados autores da Land Art ou "arte da terra", unha nova proposta que aparece alá polos anos 60 do século XX. Esta tendencia artística caracterízase pola intervención do autor nun espazo, ben natural ou humanizado, urbano, e que este modifica, buscando a sorpresa no espectador. Así, na traxectoria deste autor atopámonos con pontes e edificios envoltos, os "empaquetagges" que cambian a face dunha cidade, como sucedeu co Pont Neuf en París ou o Reichstag de Berlín; ou illas e arrecifes rodeados por telas xigantescas de polipropileno, en Florida, destacando pola súa cor; ou as famosas sombrillas que ocupan enormes territorios, por exemplo en Xapón ou en California...

Estas intervencións de Christo e da súa muller Jean Claude, teñen un carácter efímero, son temporais. Logo, só podemos admirar estas obras a través das fotografías tomadas durante a súa corta permanencia na terra.

Colaboración de Isabel G. Piñeiro

A arte despois de 1945

A II Guerra Mundial supuxo o exilio para moitos artistas europeos. New York convírtese no novo centro artístico, sustituindo a París no seu liderazgo artístico. Dase unha situación propicia xa que se crea o MOMA e a galería “Art of this century” de Peggy Guggenhein. A partir de 1945, os artistas radicalizan as súas propostas pictóricas, borrando así os límites entre escultura e pintura, e levando o fenómeno artístico a límites inusitados. Nesta nova etapa que se abre trala guerra, veremos como se van consolidando as tendenzas abstractas e como se desenvolven as tendencias que rexeitan esa linguaxe abstracta; as tendencias figurativas. Entre as propuestas abstractas destacan o Expresionismo Abstracto americano e a Abstracción Postpictórica. Entre as propostas figurativas cabe salientar a Nova Figuración representada por Bacon, o Grupo CoBrA, o Pop Art, o Hiperrealismo e as propostas de final de milenio a favor da volta ao sentimiento: Transvangarda italiana, Neoexpresionismo alemán e Posmodernidade.

O Expresionismo Abstracto americano inaugúrase en 1947 cunha exposición dos chamados "cadros de chorreo" de Pollock, principal representante de Action Painting. Este artista inaugura unha nova forma de entender a arte abstracta na que o pintor convírtese no medio, no instrumento dos materiais utilizados na obra: grumos, regueiros de pintura, xestos, a superficie que rexistra a topografía do chan, o movemento do artista... O acto creador é o importante, non o resultado final da obra. Pintar o cadroe é un ritual, un proceso máxico, que reflexa a necesidade interior de crear. Hai unha relación evidente co Surrealismo e Kandinsky no automatismo, con Matisse na cor, e co Muralismo mexicano de Diego Rivera nos grandes formatos, sen esquecer a relación coas xilografías de Gorky. Outros representantes de Action Painting son De Kooning, que da unha maior importancia á figura da muller; Morris Louis,cunha producción na que a cor é vital; Neumann, que traballa con bandas luminosas; e Rothko, cunha obra baseada en campos rectangulares, verticais e horizontais, froito dunha maior meditación e reflexión.

A Nova Figuración xurde debido á reacción a abstracción. Hai un esgotamento da linguaxe abstracta, voltando ao sentimento e a reflexión. Bacon é un dos representantes da Nova Figuración. O centro da súa obra é o home, éste aparece deformado e irreconocible, símbolo descarnado da guerra e das masacres, do exterminio e da fame. Os espazos son claustrofóbicos e angustiosos. O Grupo CoBrA representa unha tendencia desta nova figuración fronte á pintura abstracta poñendo énfase na expresividade, no valor do xesto e no graffitti. Representantes son Karel Appel e Aleschinsky, entre outros

En relación co esgotamento da abstracción nace o Pop Art en EEUU nos anos 50 e 60. Hai queter en conta o novo contexto americano, unha sociedade capitalista na súa fase da era de masas, a era do consumo. A arte Pop toma o seu repertorio temático da publicidade, dos medios e iconas da sociedade de masas, do cómic...Esta proposta está en relación co Dadá, que levaba ó museo obxectos triviais como forma de provocación; sien empargo a Arte Pop reivindica os elementos da sociedade contemporánea como “museables”. Os representantes máis destacados son Andy Warhol, Jaspers Johns, Liechstenstein e Wesselmann en EEUU; e David Hockney Allen Johns en Inglaterra. Warhol realiza series sobre cómics, obxectos de consumo, imaxes e mitos da sociedade americana mediante a súa técnica de representación múltiple, que magnifican as súas propias imaxes; a Sopa Campbell, a Coca-Cola, Marilyn Monroe...
Colaboración de Isabel G. Piñeiro

O 23-F

O golpe de Estado do 23 de febreiro de 1981 en España, tamén coñecido como 23-F, foi un intento fallido de golpe de Estado intentado por unha serie de mandos militares. Este intento de golpe de Estado foi moi coñecido polo famoso episodio do asalto ao Congreso dos Deputados por un numeroso grupo de gardas civís co tenente coronel Antonio Tejero á fronte. Neses momentos estábase a producir no Congreso a votación do candidato á presicencia do Goberno, Calvo Sotelo, candidato por parte da UCD. Este golpe garda unha estreita relación con todo o sucedido durante a Transición Democrática (período no que se pasa da ditadura franquista, tras a morte de Francisco Franco, a unha nova democracia). Os síntomas de tensión permanente que levan a Tejero a organizar o golpe de Estado foron: os problemas que ocasionou a crise económica, as dificultades na nova organización territorial do Estado, os ataques da banda terrorista ETA, a resistencia dos sectores máis conservadores do exército, que se negaban a aceptar a democracia (s primeiros síntomas de malestar comezaran en 1977 coa legalización do PCE) e a propia dimisión de Adolfo Suárez como Presidente do Goberno e líder principal da UCD o 29 de xaneiro de 1981. Como sustituto de Suárez, o 18 de febreiro presentaría o seu proxecto de goberno Calvo Sotelo pero na votación do Congreso do día 20, non obtivo a maioría necesaria para ser investido, polo que se convocou unha nova votación o día 23 no mesmo lugar. Ese día sería o escollido por Tejero e os seus secuaces para asaltar o Congreso dos Deputados e así, tentar conseguir facerse co mando do país. Ás 6 en punto da tarde comezou a votación para a investidura de Calvo Sotelo e, 22 minutos máis tarde, ás 18:22h, momento no que ía emitir o seu voto o deputado Núñez Encabo, un grupo de gardas civís portadores de ametralladoras, irrumpiron no hemiciclo do Congreso con Antonio Tejero á fronte pronunciando as seguintes verbas: “¡Quieto todo el mundo!” e dando orde de que todos se tirasen ó chan. No momento, todos se axeonllaron excepto o tenente xeral Mellado (que se levantou pedindo explicacións a Tejero), o deputado Carrillo e o presidente Suárez (que permanecen sentados nos seus respectivos escanos). Enfurecido, Tejero efectúa un disparo ao aire. Este é seguido por unha serie de ráfagas das ametralladoras dos asaltantes. Pouco despois, prodúcese a Sublevación de Valencia, na que o Capitán Xeral da III Rexión Militar, Jaime Milans, sacou á rúa unha serie de carros de combate que circularon dende o porto até o centro da cidade, onde apuntaron a diversos edificios como o Concello ou as Cortes. A negativa do Rey ao apoio ao golpe foi fundamental para conseguir abortalo durante a noite. Este realizou unha serie de xestións que conseguiron dar por finalizado o golpe. A isto uniuse a rotura da fidelidade dalgúns secuaces de Tejero, que o abandoaron deixandoo sen apoios. Ás 22:00h retransmitiuse un comunicado por radio, no que Jordi Pujol aseguraba que o golpe fora abolido e a situación estaba baixo control. As consecuencias máis destacadas do golpe foron o inicio dun proceso de involución autonómica e o reforzamento da monarquía entre a poboación e os medios políticos. Os principais desencadeantes do golpe (Milans, Armada e Tejero) foron condeados a trinta anos de prisión.
Javier Cabana Soengas

A oposición ó Franquismo

ETA (Euskadi e Liberdade) nace en 1959 como grupo opositor ao Franquismo, aunque a súa actividade prolongouse tras o falecementode Franco durante o seguinte período democrático. ETA dispoñía dun considerable apoio social durante o réxime ditatorial pero o foi perdendo progresivamente. Según o Euskobarómetro (estudio sociolóxico realizado pola Universidade do País Vasco), máis do 64 % dos vascos rexeita totalmente a ETA, un 11% comparte só os seus fins e menos do 2% apoia a violencia da banda. O seu logotipo consiste nunha serpe envolvendo un hacha. Existe unha vinculación co chamado Movimiento de Liberación Nacional Vasco (MLNV) formado polas ilegalizadas Batasuna, Euskal Herritarrok e Herri Batasuna, ademáis das súas xuventudes de Segi e o sindicato LAB, que asumen uns principios comúns dentro do que chaman a esquerda abertzale. A banda organízase en comandos por áreas xeográficas determinadas. Soen ter refuxios e lugares ocultos donde esconder armas e explosivos.
Os GRAPO (Grupos de Resistencia Primeiro de Outubro) é unha organización terrorista cunha ideoloxía marxista-leninista de inspiración maoísta nada en 1975, como brazo armado da OMLE (Organización dos españois marxista-leninista) no exilio. A primeira acción terrorista foi en 1975 en Madrid atacando a dous gardas civiles; ademáis de asasinar ao policía Martin River ese mesmo ano. Despois da morte de Franco continuou a actividade da banda en accións violentas. Nos anos da Transición Democrática e posteriormente, levaron a cabo secuestros de gran impacto social. Ao longo da súa historia, GRAPO matou a máis de oitenta persoas. O seu apoio social é moi escaso. Algúns dos militantes históricos foron Manuel Pérez Martínez, Fernando Silva Sande, Francisco Brotóns Beneito, Fernando Hierro Chomón e Fina Aramburu García, entre outros.
Iago Montes Vázquez
José Gómez Pardellas

O asasinato de Carrero Blanco

Luis Carrero Blanco foi un militar e político español que ocupou diversos traballos no goberno de Franco. Simbolizaba o "franquismo puro", sen concesións. Chegou a ser insustituible pola súa experiencia e por manter o equilibrio interno do Franquismo. Sempre foi o home de confianza do dictador, de feito foi nomeado xefe de goberno en 1973, perfilándose como o herdeiro da dictadura no momento no que Franco desaparecera. "Operación Ogro" é o nome en clave co que ETA denominou o asasinato de Carrero Blanco. Os membros da banda desprazáronse cara Madrid e alquilaron un semisótano na rúa Claudio Coello; alí excavaron un túnel ata o centro da calzada, onde colocaron cerca de cen kilos de Goma-2., que explotaron ao paso do coche de Carrero Blanco o 20 de decembro de 1973. O obxectivo de ETA era acabar coa vida dun home que representaba unhe peza fundamental no réxime, e que se debuxaba como posible sucesor. Engadir que con este traballo non se pretende, en ningún momento, facer apoloxía do terrorismo, o único que se quere é narrar un feito trascendental na historia do noso país.
Alejandro Pavón Pacior
Pablo martínez Costales

Os fuxidos: O Piloto

José Castro Veiga, O Piloto, naceu en O Corgo. Ós dezaseis anos ingresou como voluntario no corpo de aviación de Madrid, onde obtivo o rango de cabo. Durante a Guerra Civil (1936-1939) loitou no bando republicano e, ó rematar, foi arrestado e condenado a trinta anos de cárcere, pero só cumpriu catro debido a un indulto. En 1945, ingresou no Exército Guerrilleiro de Galicia e elaborou os estatutos da II e da III Agrupación do Exército de liberación Nacional. A partir de 1948 o Partido comunista retira ó apoio aos fuxidos, pero O Piloto continúa a loita contra o Franquismo en solitario. A súa vida transcurría de noite, o seu refuxio as ribeiras e os montes de Chantada e O Saviñao. O seu último fogar foi unha casa xunto a unha familia de Taboada. Sobre a súa morte existen duas teorías; uns din que morreu de morte natural, outros que foi asasinado pola Garda Civil.
Uxía Gómez Méndez
Sasha Suárez Mosquera

A oposición ó Franquismo: os fuxidos

Benigno Andrade García, o Foucellas, naceu en 1908 nunha parroquia do concello de Mesía. Comezou traballando como xornaleiro nunha leitería e, anos despois, foi traballar ás minas de carbón do Bierzo. En 1934 regresa a curtis, donde casa con María Pérez, coa que ten dous fillos. María traballaba para o doutor Manuel Calvelo e a súa muller Isabel Ríos, parella que impulsa unha célula comunista apoiada por Benigno. O levantamento franquista o leva a loitar en Galicia en defensa da República. Durante os anos da guerra, o Foucellas non abandonou a súa comarca, vivíu na clabdestinidade baixo a protección de amigos e familiares. Convencido da causa republicana, e fuxindo das represalias que se aveciñaban co ascenso do fascismo, vese na obriga de fuxir ao monte. Foucellas estaba acusado de comunismo e de expropiación de armas e dinamita. En 1945, resulta ferido e uns amigos o levan a un sanatorio de A Coruña donde é operado. Nesta época se conta que ía ao estadio de Riazor a ver o Deportivo vestido de cura, para evitar sospeitas, xa que se convertira nun dos fuxidos galegos máis buscados. Benigno Andrade foi parte integrante do Exército Guerrilleiro de Galicia, combatindo na V e na IV Agrupación do mesmo. En 1952 prodúcese a súa caida. A Garda Civil dispara a Benigno, é detido e torturado. Enfróntase a un consello de guerra que o condena a morte por garrote ese mesmo ano.
Uxía Gómez Méndez
Sasha Suárez Mosquera

A muller no Franquismo

O Franquismo supuxo o fin da democracia e das liberdades para todos os españois, pero para as mulleres a perda significou moito máis; supuxo a eliminación de todos os dereitos que conseguiran durante a II República e a consolidación dun sistema de valores machistas que as retornaba ó fogar e as consideraba inferiores xurídica e legalmente. Defendíase que o home tiña unhas capacidades físicas e intelectuais superiores e que a muller era complementaria; mentres o home se ocupaba dos asuntos públicos, a muller ocpábase do ámbito doméstico. A muller ao casar perdía a súa capacidade legal, o marido pasaba a ser o administrador dos seus bens e o seu representante legal. Coa chegada do Franquismo púxose fin ó divorcio, e o Código Penal restableceu como delito o adulterio cometido pola muller. No terreo laboral intentouse afastar á muller casada do traballo fora da casa, xa que o seu papel era o de coidar ó home e ós fillos. a muller casada necesitaba permiso do seu esposo para poder traballar. En canto á educación, os nenos e as nenas estudaban por separado. Cando a muller remataba os estudos básicos, o seu lugar estaba na casa, porque nela vivía a súa familia. Tamén, durante o Franquismo, se ditaron normas de comportamento social e bos costumes; os vestidos non debían ser cinguidos, nin marcar as formas do corpo, os escotes non podían ser pronunciados, e as rapazas e os rapaces non debían coincidir en lugares públicos como piscinas e praias.
Melanie García Vázquez
Ana Vila García

Castelao

Foi político, escritor, médico e debuxante galego, ademáis de ser un dos pais do nacionalismo galego. En 1912 entrou a formar parte de Acción Galega, e ese mesmo ano casou con Virxinia Pereira. En 1916 obtén, por oposición, unha praza na Delegación de Pontevedra do Instituto Xeográfico e Estadístico. En 1916 foi un dos fundadores de Irmandades da Fala. Tras a morte do seu fillo, con tan só catorce anos, en 1931 foi elixido deputado como galeguista independente para as Cortes Constituíntes, participando na constitución do Partido Galeguista. En 1936 foi deputado pola Frente Popular. Tomou parte de maneira moi destacada na campaña polo si do Estatuto de Autonomía de Galicia, aprobado en plebiscito en xuño de 1936. A sublevación militar sorprendeuno en Madrid, instalándose en Valencia a finais de 1936, e posteriormente en Barcelona e máis tarde tivo que partir cara o exilio. Foi o máximo impulsor do Consello de Galicia en 1944 en Montevideo, que pretendía agrupar aos deputados galegos no exilio. Faleceu o 7 de xaneiro de 1950 en Bos Aires, sendo trasladado posteriormente a Galicia, ao monasterio de San Domingo de Bonaval, xunto a outros galegos ilustres. Entre as súas obras máis importantes cabe salientar as seguintes; "Un ollo de vidro", "Os dous de sempre", "Sempre en Galiza" e "Os vellos non deben namorarse", entre outras.
Jorge Gallego Rivas

A Sección Feminina da Falange

Falange Española das JONS é un partido político radical de dereitas, ultranacionalista e de ideoloxía fascista. O seu obxectivo é a instauración dun estado totalitario para cuxa consecución promove o uso da violencia e a acción directa. Foi fundado por José Antonio Primo de Rivera en 1933, fusionándose máis adiante coas Juntas de Ofensiva Nacional-Sindicalista (JONS) pasando así a chamarse FE-JONS. O mesmo día do acto inaugural de 1933 da FE, naceu a Sección Feminina da man de Pilar Primo de Rivera. O obxectivo desta Sección era realizar as labores de propaganda, atender aos detidos proporcionándolles comida, aprender a cociñar, coser, bordar, realizar actividades en consonancia co papel da muller na sociedade tradicionalista. A educación teórica e práctica do catolicismo convirtiuse na disciplina fundamental nas escolas e nos centros de instrucción. A meta da Sección Feminina era "despertar en los españoles la conciencia de lo que supone ser español (...) y haciéndoles comprender que aún tenía España cosas grandes que hacer en el mundo"
Ignacio Vilariño Rey

O estraperlo durante a posguerra española

A posguerra española (1939-1959) caracterízouse pola crise económica e o afundimento demográfico. A industria, a agricultura e as vías de comunicación sufriran grandes estragos pola guerra, os salarios eran moi baixos, e a pobreza e a miseria formaban parte da vida cotiá. A escasez era terrible, polo que houbo que continuar co racionamento, propio dun estado en guerra. Isto deu lugar á aparición do mercado negro, un comercio ilegal que foi coñecido na época co nome de estraperlo. Designouse así por un tipo de ruleta eléctrica da marca "estraperlo" que era controlada por un botón, o que permitía facer trampa. Esta ruleta fíxose moi popular durante a República e despois da Guerra Civil. Os estraperlistas, polo tanto, eran os que se dedicaban a este comercio, provocado pola escasez de alimentos e os artigos de primeira necesidade. O mercado negro era unha maneira de subsistir durante a posguerra e a forma de facer certa fortuna; xa que produtos como o aceite, cuxo prezo oficial do racionamento era de 4.8 pesetas (do ano 44), no mercado negro acadaba as 12 pesetas; o pan, cuxo prezo oficial do racionamento era de 1.57 pesetas, no mercado negro era de 7 pesetas; o café valía no racionamento 24 pesetas e no mercado negro pasaba a 50 pesetas.
Jennifer García Mariño

O racionamento na posguerra

Trala Guerra Civil española (1936-1939), iniciouse unha dura etapa de posguerra e de illamento internacional do novo réxime franquista. A cartilla de racionamento foi a salvación de moitos para non morrer de fame. A cartilla incluia vales de pan, de arroz, de azucre, aceite, patacas, e outros vales de "varios" que non estaban programados, por exemplo carne, feixóns ou bacallau. Isto permitiu o enriquecemento dalgúns co mercado negro ou estraperlo. Nel, vendían produtos de primeira necesidade, a altos prezos. A función da cartilla de racionamento era a distribución de alimentos mediante cupóns que había que pagar, asignando a cada cidadán, alimentos de primeira necesidade. Cada semana, a Comisaría Xeral de Abastos, indicaba a cantidade e os prezos dos alimentos. Resultaba imposible obter de forma legal calquera alimento controlado polo racionamento, salvo a través do mercado negro ou estraperlo. Algunhas normas de control eran os selos, coa serie e número de rexistro, e a inscripción feita no establecemento do proveedor. Os alimentos por persoa cada semana podían variar, por exemplo un cuarto litro de aceite, cen gramos de azucre, cen de garbanzos, un boliño de pan etc.
Ana María Meilán Sánchez
Martín Mejuto Sobrado

O réxime autoritario de Francisco Franco

Francisco Franco Bahamonde naceu en Ferrol en 1892. Foi un dos militares integrantes do pronunciamento de 1936 que deu lugar ao inicio da Guerra Civil. O inicio da carreira militar de Franco quedou marcada pola Guerra do Rif en Marrocos, acadando o grado de xeneral en 1926. Dirixiu a Academia Militar de Zaragoza durante a II República, e se lle encomendaron, en 1934 a dirección das operacións militares para sufocar o movemento armado da cunca asturiana que estalara ese ano. Tras o triunfo do Frente Popular en 1936, o Goberno afastou aos militares sospeitosos de conspiración, entre eles a Franco, cuxo novo destino foi Canarias. En xullo de 1936, o Xeneral Franco, xunto a Sanjurjo e Mola, lidera o alzamento contra a II República. O golpe fracasou, dando lugar á Guerra Civil. Franco convertiuse no líder indiscutible dos sublevados trala morte en accidentes de aviación dos outros dous xenerais do alzamento militar. Tras a súa victoria na Guerra Civil, Franco instaura en España un réxime ditatorial, de características fascistas nos seus inicios. Eran os tempos nos que os fascismos europeos se atopaban en auxe. Franco posuía o título de Caudillo e nel concentrábanse todos os poderes, sendo a súa vez Xeneralísimo dos Exércitos. Durante a II Guerra Mundial enviou apoios ás potencias fascistas a través da coñecida División Azul. Coa derrota dos fascismos, España entra nunha etapa de illamento internacional que provocou a retirada de embaixadores. O illamento interrómpese a partir de 1953, xa que España asina acordos co Vaticano econ EEUU. Despois de 1959, coa entrada no goberno dos tecnócratas e o abandono da política autárquica, a economía experimentou unha profunda transformación acadando unha recuperación. Nos últimos anos do Franquismo, a escaseza tecnolóxica e a suba do prezo do petróleo, deu lugar a unha crise internacional que España sufriu de maneira moi intensa. Esta crise agravouse debido á inestabilidade que producía a enfermidade de Franco. Este nomeou a Carrero Blanco como novo xefe de goberno, que morreu asainado nun atentado de ETA. Isto deu lugar a un novo goberno presidido por Arias Navarro, con él aumentou a represión contra os opositores do réxime. Na madrugada do 20 ao 21 de novembro de 1975 morre Franco, deixando a Juan Carlos I como rei de España, e este nomea, pouco despois, a Adolfo Suárez como presidente do goberno. Comeza así a Transición Democrática.
Carmen Rapado García
Juan Carlos Rey Vázquez

A batalla do Ebro

A Batalla do Ebro foi un dos máis duros e crueles enfrontamentos de toda a Guerra Civil española. Os Republicanos que xa cruzaran o río Ebro, tiveron que retroceder ante a contraofensiva das tropas nacionais, perdendo 80.000 homes, deixando aberta a fronte de Cataluña. Tras o 14 de xaneiro de 1939, caeu Tarragona e posteriormente, o día 26 caeu Barcelona. En febreiro, a campaña xa terminara e o exército republicano supervivinte retirouse cara á fronteira. Moitos tiveron que marchar cara ao exilio en Francia e outros acabaron en campos de concentración. O presidente da República, Manuel Azaña, refuxiado en Francia, presentou a súa dimisión. O xefe de goberno, Juan Negrín, decide reanudar a loita e volve sobre Valencia, apoiado polos comunistas. Sen embargo, en Madrid xa se estaba a negociar a paz, e finalmente, Franco esixiu a rendición total. A guerra finalizara.
Jennifer Almuiña Pérez

El bombardeo de Guernika

El bombardeo de Guernica fue un ataque aéreo realizado sobre esta población vasca el 26 de abril de 1937 durante la Guerra Civil, por parte de la Legión Cóndor alemana y la Aviación Legionaria italiana, que combatían en favor de los sublevados. La operación fue dirigida por el fefe del Estado Mayor, el teniente-coronel Von Richtoffen La cifra de víctimas se contabiliza hoy día en cerca de 3oo muertos. El ataque empezó a las 4.30 de la tarde de aquel día. Según se dijo posteriormente, el objetivo de la operación era la voladura de un puente, el hecho es que tanto el puente como una fábrica de armas, situada en las afueras de la población, resultaron intactos. El ataque fue devastador, los bombarderos lanzaron una gran cantidad de bombas medianas de 250 Kg., livianas de 50 Kg. y más de tres mil proyectiles incendiarios de aluminio de 1 Kg. sobre el casco urbano de la ciudad. Los cazas disparaban a las tropas que huían del lugar. La destrucción fue tan grande que provocó un intenso humo, por lo que los últimos bombarderos, al no poder ver los objetivos, descargaron las bombas a ciegas. A las 7.30 de la tarde terminó el ataque, aunque el incendio provocado por las bombas no se pudo apagar hasta el día siguiente. La mayor parte de los edificios de la ciudad fueron totalmente destruidos o dañados seriamente. Los lugares históricos vascos como la Casa de Juntas y el Árbol de Guernica, símbolo ancestral del pueblo vasco, no fueron afectados por el bombardeo. El 28 de abril, dos días después del bombardeo, las tropas nacionales entraban en la villa, tomando el control de la misma y quemando los archivos que hallaron en la iglesia de Santa María, imposibilitando el recuento final de fallecidos. El bombardeo de Guernica se ha convertido en un símbolo de los horrores de la guerra para todo el mundo. El hecho tuvo un gran impacto en su época, de hecho inspiró a Picasso su famoso cuadro, "El Guernica", al escritor Blas de Otero que creó un poema del mismo nombre, y también a la chilena Gabriela Mistral, que escribió un poema titulado "Árbol de Guernica".

José Montalbán García

A Guerra Civil (1936-1939)

A Guerra Civil Española foi un conflito bélico que se desenvolveu tralo fracaso do golpe de Estado dun sector do exército contra o goberno da Segunda República española, e que durou do 17 de xullo de 1936 até o 1 de abril de 1939, concluíndo coa vitoria do bando rebelde e coa instauración dunha ditadura de carácter fascista. O alzamento contra o goberno lexítimo estivo planificado polo xeneral Emilio Mola, encabezado polo xeneral José Sanjurjo e secundado entre outros polo xeneral Francisco Franco Bahamonde, pero a morte dos dous primeiros en acidentes aéreos deixaron no poder a Franco, hai rumores que este accidentes aéreos foron provocados por el para chegar o poder do bando nacional. Houbo un Pacto de Non Intervención polo cal as potencias extranxeiras non intervirían no conflito pero as potencias europeas seguiron apoiando cada unha o bando que tiña unha ideoloxía máis parecida a súa. O bando dos Republicanos era o dos fieis á República, eran os comunistas, anarquistas, socialistas e nacionalistas de esquerdas, é dicir a maioría eran campesiños, obreiros e burguesía de clase medía. Recibiu axudas externas por parte da URSS con armamento e tropas, de México con rifles e comida e protección os exiliados, Francia o comezo da guerra ata o Pacto de Non Intervención e as Birgadas Internacionais, que eran voluntarios que estaban a favor da República e querían intervir na guerra axundándoos na loita polos seus ideais. Nun principio, o bando republicano tiña Madrid, Cataluña, Asturias, País Vasco, Cantabria e todo o Levante,Castela a Mancha e parte de Andalucía e Aragón. O bando Nacional eran os sublevados e eran falanxistas e de dereitas, é decir maioritariamente era alta burguesía, Igrexa e as clase máis conservadoras. recibiu axudas externas por parte de Alemaña con asesores e técnicos militares e a Lexión Cóndor, Italia coa Aviación Lexionaría e voluntarios, Portugal con voluntarios e Irlanda cos "camisas azuis irlandeses". Nun comezo o bando nacional tiña Galicia, Castela León, norte de África, Canarias, Mallorca e parte de Andalucía e Aragón. Pouco a pouco o bando nacional iría conquistando todo o occidente e norte de España quedándolle no 1937 só o Levante,Castela A Mancha e Madrid. As batallas máis importantes foron a Batalla do Norte, co tristemente coñecido bombardeo de Guernica pola Lexión Cóndor,a durísima batalla do Ebro, a de Belchite e Brunete. O un de abril de 1939 acaba a guerra coa victoria dos nacionais o conquistar a capital do estado. Comezaría unha dictadura ata 1975 en España, os republicanos tiveron que saír cara ó exilio.

Juan Varela Armas

Un relato da Guerra Civil

Este é o relato sobre o que lle tocou vivir a unha persoa na Guerra Civil española: "O 18 de xullo de 1936 estalou a sublevación militar dirixida polo Xeneral Franco. Eu estaba na colleita do trigo, naquel tempo facíase con fouciños...Pola tarde pasaron por alí uns veciños que foran ó pobo a mercar cousas para a sega, dixéronnos que a xente non podía sair da vila e que había homes con escopetas e pañuelos vermellos. Non sabiamos nada do que estaba a pasar, non había medios de comunicación...Toda a información viña de persoas forasteiras ou dalguén do pobo que salira fora. Fun a casa dos meus pais, alí tiñan radio e así entereime do que estaba a suceder; as forzas nacionais dirixidas por Franco, Mola e Sanjurjo, trataban de derrotar á República. Os meus irmáns foron chamados a filas. Aquel verán o pasamos moi mal pola preocupación da guerra, a miña nai sufría moito...No seguinte mes de marzo, os fascistas acercábanse ao noso pobo e miña nai díxome que marchara con outros veciños cara Francia. Así o fixen con outras cinco persoas mais. O pouco rato vimos avións que comezaron a destruir todo a pobo. A medida que avanzabamos, uníminos a unha gran multitude que estaba nas mesmas condicións que nós. Chegamos a unha zona de moita neve; os nenos choraban, as mulleres non podían terse en pé, o calzado comezaba a romper...Tivemos sorte de que no aparecera a aviación, xa que na neve eramos branco seguro. Mais tarde chegamos a unha garganta cun acantilado moi alto e xeado, moitos se precipitaron cara abaixo...Tras cruzar a Francia, nun pobo déronnos comida: unha sardiña en lata e pan. Estiven cun tío meu en París, alí entereime de que un dos meus irmáns morrera na batalla do Ebro. Despois fun chamado a filas, vivindo en codicións penosas, pasabamos moita fame, incluso chegamos a comer neve...Un día o tenente díxonos que a guerra rematara...Que alegría sentimos todos!"
Testemuña recollida por Mª Isabel Fulgueira Quintás

A revolución de Asturias

A revolución de Asturias foi un movemento revolucionario coordinado entre as diferentes forzas de esquerda asturiana, os seus principais obxectivos eran a abolición do sistema republicano establecido pola Constitución de 1931 e a sustitución por un réxime socialista. Esta revolta tivo lugar en Asturias durante a II República(1931-1936). O desencadeante do conflicto veu motivado polo nomeamento, o 4 de outubro de 1934, de tres ministros membros do CEDA no goberno presidido por Lerroux. Un días máis tarde, trala entrada dos novos ministros, é convocada como protesta unha folga xeral. En Asturias a revolta adquiriu un carácter revolucionario, chegando a asumir os sublevados funcións elementais do Estado: abolición da moeda e da propiedade privada, control da producción e abastecemento, así como a formación dun exército do proletariado. O movemento estivo dirixido pola Alianza Obreira, formada por tódalas forzas de esquerdas. En Oviedo, proclamouse a República Socialista Asturiana e son atacados os postos da Garda Civil, as igrexas, os concellos... O goberno enviou a Oviedo ao xeneral Eduardo López Ochoa e, ao teniente coronel Juan Yagüe (quen dirixiría a Lexión), estes conseguiron a rendición dos revolucionarios asturianos 15 días despois de que se iniciara a revolta. O número de víctimas da revolución de Asturias chegou a 71 persoas, pero o de represaliados foi moi superior.

Uxía Gómez Méndez

Sasha Suárez Mosquera

As trece rosas

As "Trece rosas" é un nome colectivo que se lle deu a un grupo de trece rapazas; algunhas delas pertencías á JSU (Juventudes Socialistas Unificadas), sete delas eran menores de idade (por aqueles tempos a maioría de idade era ós 21 anos)

Tralo golpe de estado de Franco e ó finalizar a Guerra Civil Española (1936-1939) inicouse unha nova etapa na historia de España, o franquismo; os dirixentes da PCE e a JSU abandonan España, deixando ó mando a José Pena, secretario xeral do comité da JSU, este foi detido e obrigado a dar mediante torturas tódolos nomes que sabía daquelas persoas que formaban parte da organización.Entre estes detidos atopábanse as Trece Rosas;que foron enviadas a instalacións policiais, onde foron toruradas e máis tarde levadas ó cárcere de mulleres de Ventas, onde viviron en condicións infrahumanas. O 29 de xullo de 1939 o comandante da Garda Civil e membro do Servicio de Información e Policía Militar (SIPM), Eugenio Isaac Gabaldón, viaxaba no seu coche xunto a uns acompañantes. Nun punto do percorrido, 3 xoves militares fanlle señas ao conductor, tras intercambiar unhas palabras con Gabaldón, acomódanse no interior do coche. O traslado continuou, ata que estes sacan unhas pistolas e encañonan aos pasaxeiros; ordénanlles deter o vehículo e fanos baixar para posteriormente fusilalos. Estes supostos militares eran en realidade membros da JSU;o trío formaba un grupo autodenominado Los Audaces, cuxo fin era cometer atracos e recadar fondos para comprar a liberdade de compañeiros presos. Os asesinos descoñecían que o seu crime os iba a arrastrar á morte xunto con outros 50 membros da JSU, entre os que estaban as 13 rosas. As peticións de indulto que as xóvenes escribiron non foron tramitadas por motivos que se descoñecen. As 13 rosas foron fusiladas polo exército franquista, o 5 de agosto de 1939, pouco despois de finalizar a Guerra Civil.
Sasha Suárez Mosquera
Uxía Gómez Méndez

El sufragio femenino

El reinado de Alfonso XIII llegó a su fin con motivo del resultado de las elecciones municipales celebradas el 12 de abril de 1931, que se habían convertido en un auténtico plebiscito a favor o en contra de la monarquía. El triunfo obtenido por los republicanos en las capitales de provincia y en las zonas industriales supuso la llegada de la II República Española. La Constitución de ese año estableció una democracia representativa basada en el uso de las libertades , la soberanía popular, el sufragio universal, la aconfesionalidad del Estado y el reconocimiento de los derechos individuales y sociales. Nacía así la Segunda República y lo hacía en medio de una sociedad afectada por los efectos de la gran crisis económica de 1929; un clima político agitado, y la esperanza generalizada de que el nuevo estado no sólo acabara con los errores de la monarquía sino que además convirtiera a España en un país desarrollado y democrático. Esa esperanza renovadora supuso un paso adelante significativo en el proceso de la incorporación de la mujer a todas las tareas sociales al igual que se producía en otros países. Este proceso se había iniciado a finales del siglo XIX y consolidado en los tres primeros decenios del XX, ya que los cambios dieron lugar al primer feminismo. El sufragio universal a partir de los 24 años que daba el derecho a las mujeres a votar y a participar en la vida política se materializó en las elecciones de 1933, aunque se promulgó dos años antes, en la Constitución de 1931. Además en la primera etapa de la República, durante el Bienio Reformista se legaliza el divorcio y el matrimonio civil . La mujer avanza en la igualdad de sexos. Lástima que la guerra civil liquidara este gran logro. La Guerra Civil, iniciada el 18 de julio de 1936, puso fin aestos avances, y llevó a las mujeres más comprometidas a vivir la represión en primera y el exilio.
Antía García Diéguez

Los Beatles

The Beatles fue una banda inglesa de rock que se formó en Liverpool en 1960. Con una formación inicial de cinco miembros que incluía a Lennon, McCartney, Harrison, Stuart Sutcliffe (bajo) y Bete Best (batería), actuaron en los clubes de Liverpool y Hamburgo durante tres años, en condiciones lamentables. Sutcliffe abandonó la formación en 1961, y Best fue reemplazado por Starr en 1962. Por lo tanto, desde ese año, estuvo integrada por John Lennon (guitarra rítmica), Paul McCartney (bajo), George Harrison (guitarra solista) y Ringo Starr (batería), además de vocalistas. Aunque en sus inicios tocaban skiffle y rock and roll de los años cincuenta, a lo largo de su carrera trabajaron con distintos géneros musicales, abarcando desde el folk rock hasta el rock psicodélico. Su enorme popularidad, fue denominada como la “Beatlemanía”. Fueron percibidos como la encarnación de los ideales progresistas, extendiendo su influencia en las revoluciones sociales y culturales de la década de 1960. Cambiaron el estilo de música, la forma de pensar de la gente, y hasta su forma de vestirse y peinarse. Lograron un gran éxito comercial en el Reino Unido a finales de 1962 con su primer sencillo “Love me do”. “Please please me” alcanzó el número dos en el UK Singles Chart en enero de 1963 después de su lanzamiento. A partir de ahí, fueron adquiriendo popularidad internacional a lo largo de los siguientes años. Canciones famosas, como “Yellow submarine”, “Yesterday”, “All you need is love”, “Michelle”, “Let it be” y “Sgt. Pepper’s lonely hearts club band” hicieron que este grupo tuviera un extenso número de giras hasta 1966, año en que cesaron la actividad en vivo para dedicarse únicamente al estudio de grabación hasta su separación en 1970. Después, todos sus integrantes se embarcaron en carreras independientes. Lennon disfrutó de una exitosa carrera en solitario, pero fue asesinado a tiros en 1980; Harrison murió de cáncer en 2001 y McCartney y Starr permanecen activos. Cuatro décadas después de su separación, la música que crearon continúa siendo popular. Se mantienen como el grupo con más números uno en las listas británicas, situando más álbumes en esta posición que cualquier otro grupo. Son los artistas que más discos han vendido en EEUU y han sido galardonados con 7 premios Grammy, y han recibido 15 premios Ivor Novello de la Academia Británica de Compositores y Cantautores. De acuerdo con la misma publicación, la música innovadora de The Beatles y su impacto cultural ayudaron a definir los años sesenta.The Beatles han sido y serán el número uno en la historia de la música.

Carmen Rapado García

Nelson Madela

Nelson Mandela foi o primeiro presidente de Sudáfrica elixido por sufraxio universal. Foi o activista máis importante contra o Apartheid, dirixindo o Congreso Nacional Africano. Foi arrestado e procesado en varias ocasións, despois de organizar diferentes desordes civís, como en Shapperville, que acabou nunha matanza en 1960. Como preso político realizou traballos forzados nunha canteira de sal en condicións moi malas, no cárcere os prisioneiros foron separados por raza, os negros recibían menores cantidades de comida e carecían de privilexios. Estivo vintesete anos no cárcere, aquí creceu enormemente a súa reputación como o líder máis importante de África. Cando o presidente De Klerk, que sustitúe no cargo a Botha, anuncia o comezo do fin do Apartheid, Nelson mandela é liberado, convertíndose en 1994 en presidente de Sudáfrica. Puxo en práctica un programa de reconciliación nacional baseada na práctica democrática da participación da cidadanía. Co seu carisma e o seu sentido da responsabilidade, fixou os cementos da Sudáfrica actual. Participou como mediador nos grandes conflitos continentais africanos, de feito recibe o Premio Nobel da Paz en 1993. A pesar da súa avanzada idade segue traballando a favor de diversas causas humanitarias.
María Isabel Fulgueira Quintás

O Apartheid

O Apartheid foi un fenómeno de segregación racial imposto en Sudáfrica ao longo do século XX. Apartheid significa "separación", xa que consistía na división dos diferentes grupos raciais. Os blancos dirixían este sistema, promulgando toda unha serie de leis discriminatorias. Os negros non eran considerados cidadáns tendo que desprazarse a zonas designadas para eles; non podían ocupar posicións no goberno, non tiñan dereito ó voto, non podían posuir negocios nin exercer prácticas profesionais nas zonas do blancos, o transporte público lles estaba prohibido, os edificios públicos tiñan accesos diferentes para blancos e negros, a educación superior lles estaba prohibida e tamén os matrimonios mixtos... Isto deu lugar a unha serie de revolucións e resistencias no país. A abolición do Apartheid foi debida aos cambios que ocurriron en Sudáfrica a finais da década dos 80 e principios dos anos 90. A nivel mundial puxéronse sancións económicas e desinversións a Sudáfrica, a moeda ran chegou a niveis tan baixos que foi necesario declarar un estado de emerxencia. O presidente Botha foi reemplazado en 1990 por De Klerk, que anuncia a eliminación das leis discriminatorias. Nos anos seguintes foi desmantelado o sistema de apartheid. O principal activista contra o Aparthei foi Nelson Mandela.
María Isabel Fulgueira Quintás

Mahatma Gandhi

Gandhi foi unha das máis grandes figuras do século XX. Naceu en 1869 nun remoto lugar da India. A súa nai era moi relixiosa e austera, isto lle influiu ao longo da súa vida. O seu pai exercía un posto importante, polo que a súa familia gozaba dun desafogado nivel económico. Na formación espiritual de Gandhi concurriron unha serie de culturas e credos: o hindú, musulmán e jain, estes últimos practicaban a non violencia. Foi un adolescente silencioso e austero. Estudou en Londres abogacía, alí descubriu Oriente cos ollos de Occidente e entrou en contacto coa relixión cristián. Xa como abogado exerceu a súa profesión en Sudáfrica, fundou un bufete para defender aos seus compatriotas ante o colonialismo británico e o periódico "The Indian opinion", así como o Congreso Indio de Natal donde participou activamente. A partir de 1904 leva unha sinxela existencia comunitaria, teorizando sobre o activismo non violento a favor da descolonización da India e daqueles pobos sometidos aos imperios occidentais. Foi encarcerado en varias ocasións. En 1915 volve a India donde lle tributaron un caloroso recibimento. Fundou unha comunidade case monástica, os seus membros dedicábanse a agricultura e o tecido a man. As masas o bautizaron como o Mahatma (O magnífico, o santo). A súa loita contra o colonialismo foi inerme, o amor era a súa arma política e os xexúns constituían a súa entrega á causa. Morreu asasinado en 1948, moi pouco despois da independencia da India. A súa figura de asceta segue sendo unha imaxe da loita sen violencia en todo o mundo.
Colaboración de Isabel G. Piñeiro

Bandung: a Descolonización

En Bandung, cidade da illa de Xava, en Indonesia, reuníronse en abril de 1955 representantes de vintenove países (dezasete asiáticos, oito árabes e catro africanos) que desexaban ter un papel máis importante no contexto internacional. Esta Conferencia marca o nacemento do Terceiro Mundo, aínda que o termo é posterior. A Conferencia de Bandung celébrase nun momento no que a Guerra Fría rixe as relacións internacionais, e os novos estados salidos da Descolonización queren evitar calquer vinculación coa política de bloques, inaugurando así a neutralidade que os caracterizou. A Conferencia de Bandung realizouse co fin de apoiar o proceso de descolonización de aqueles países que aínda estaban sometidos á ocupación occidental, fomentar a solidariedade entre estes pobos e axilizar o seu desenvolvemento. Falouse de cooperación económica e cultural, de asistencia técnica e alabouse o valor das culturas nacionais. O programa de non aliñeamento e outras declaracións en favor da paz internacional, como a oposición ás armas nucleares e a favor da negociación entre os bloques (capitalista liderado pola URSS e comunista liderado por EEUU), favoreceu a convocatoria de novas conferencias. Nelas non só se viu a necesidade dunha cooperación senón tamén na consecución dunha independencia económica. Isto, sen embargo, se o vemos desde a perspectiva actual, non se acadou na maioría dos novos estados. Neocolonialismo e Terceiro Mundo, hoxe, son sinónimos.
Colaboración de Isabel G. Piñeiro

Marilyn Monroe: un símbolo do século XX

O seu nome era Norma Jean Mortenson. Naceu o 1 de xuño de 1926 e tivo unha infancia moi dura, rodeada de miseria, incluso parece ser que sufriu abusos sexuais de nena. A súa nai foi internada nun psiquiátrico, polo que Norma Jean viviu en varios orfanatos e casas de acollida. Casa por primeira vez aos dezaseis anos, e de casualidade, un fotógrafo a ve e ela acepta posar para unhas fotografías publicitarias. O director Howard Hughes ve esas fotos e queda prendado dela. Faille unhas probas para a RKO, per se lle adianta a Century Fox que lle deu o nome artístico de Marilyn Monroe. As súas primeiras aparicións foron en películas como "Eva ó desnudo", cun pequeno papel; ""Os cabaleiros as prefiren loiras" e "Como casar cun millonario". Con "Niágara" acadou un gran éxito, convertíndose nun gran mito sexual. Os seus papeis eran de loira guapa,tonta e superficial. Pero ela sempre soubo darlle un toque de inocencia e convertir escenas en verdadeiros gags de comedia clásica. Anos máis tarde decide dar un xiro a súa filmografía, de ahí a rodaxe de "Vidas rebeldes" de John Houston, donde realiza unha gran labor interpretativa. A súa vida persoal foi moi complexa e triste xa que padecía depresións constantes, e dependía das drogas e do alcohol. Isto deulle problemas constantes nas rodaxes dos filmes que protagonizaba. Casou co xogador de baseball Joe Di Maggio e despois co escritor Arthur Miller, divorciándose de ambos despois dunha difícil convivencia. Os seus romances foron moi sonados, se relacionou co presidente dos EEUU, John Kennedy. Marilyn morre tráxicamente, suicídase o 5 de agosto de 1962, despois de inxerir unha sobredose de barbitúricos.
Sofía López García

O muro de Berlín

A finais da II Guerra Mundial Alemania e Berlín foron divididas en catro zonas de ocupación, a francesa, a briánica, a estadounidense e a sovética. En 1948, os aliados occidentais decidiron unir as súas zonas de ocupación e a URSS respondeu cun bloqueo terrestre á súa capital, Berlín. Os EEUU, ante isto, decidiron crear unha ponte aérea para abastecer á cidade. Esta situación tivo u nha duración dun ano. A crise deu lugar á división de Alemania en dous estados en 1949, por un lado a RFA (República Federal de Alemania, esfera de influencia occidental liderada por EEUU), e por outro a RDA (Rpública Democrática de Alemania, na esfera de influncia comunista, liderada pola URSS). Con esta división aumentou o rigor das autoridades facendo controis e poñendo arame para evitar o paso dun lugar a outro. Cada vez era máis difícil pasar, ata interrumpir tamén as comunicacións de teléfono, telégrafo...entre as dúas zonas de Berlín. Os dirixentes declararon que, en principio, ninguén tiña intención de construir un muro, pero que non lles quedaba máis remedio debido as constantes fugas do lado comunista cara o capitalista. En agosto de 1961 comezou a construirse o gran muro, de máis de 116 kilómetros de largo e altura variable. O muro deu lugar a que moitas familias quedasen divididas e non se viran ata a súa demolición. Extremouse a vixiancia, máis de 200 persoas morreron nos intentos de fuxida, e máis de 3000 foron encadeadas. De todos xeitos, moitos si conseguiron chegar ó lado occidental a través de tuneis. En 1985, Gorbachov comeza a realizar cambios e reformas importantes na URSS. Ronald Reagan, presidente de EEUU, pide a Gorbachov a apertura inmediata do muro. En novembro de 1989 derrúbase o muro de Berlín. Foi o primeiro paso cara o fin do comunismo na URSS en 1991 e en todo o leste de Europa nos anos seguintes. Alemania reunificouse en 1991. Na actualidade o comunismo como sistema existe en Vietnam, Corea do Norte, China e Cuba, entre outros. Foi o capitalismo o trinfador da Guerra Fría?

Juan Carlos Rey Vázquez

En agosto de 1961 levantouse un muro de cemento no barrio de Pankow en Berlín para acabar co éxodo do sector oriental comunista cara o sector occidental capitalista. Consolídase así a separación física do Reich en dúas cidades: o Berlín Leste e o Berlín Oeste. Desde a súa creación, o muro foi símbolo da opresión, da política de bloques e da Guerra Fría, que enfrontaba en calquer parte do mundo a norteamericanos e soviéticos. O muro de Berlín ou muro da vergoña tiña unha extensión de 165 km, e foi construido, sen previo aviso, a noite do 13 de agosto de 1961. A alzada do muro edificado foi de cinco metros, variando na súa anchura. Moitos foron os que morreron tentando cruzar o muro. Cos anos, o muro acabou simbolizando a división de Europa. A Berlín do Leste resultaba case imposible achegarse, mentres que Berlín Oeste era, non só unha atacción para turistas, senón que significaba tamén un elemento da liberdade de expresión. De feito, no muro aparecen moitos graffitis alusivos á división da cidade e á carencia de liberdade política que da lugar ós movementos dun lado a outro da cidade. A apertura do muro realizouse o 9 de novembro de 1989 producíndose así a súa demolición, un feito que os cidadáns de Berlín e todo o pobo alemán esperaba durante moitos anos. Aquel ano abriuse a fronteira coa perspectiva futura da reunificación de Alemania, feito que se materializou finalmente en 1991.

Martín Mejuto Sobrado
Iván García Costa

Frida Kahlo

Frida Kahlo foi unha coñecida pintora mexicana cunha obra persoal complexa e difícil de clasificar. A súa pintura é o espello da súa dolorosa vida. Frida naceu en Coyoacan, en México, case coa Revolución. Isto marcou o seu carácter, xa que sempre amosou a súa independencia, ademáis de estar sempre orgullosa da súa patria e as tradicións desta. A súa vida quedou marcada polo gran sufrimento físico pola enfermidade que tivo de pequena, a poliomelite; e co accidente de tranvía que lle deixou lesións permanentes na columna, o abdome e o útero. Como tivo que pasar moito tempo en repouso, dedicouse á pintura. Moitos dos seus lenzos son autorretratos nos que aparece con traxes tradicionais, con moita cor, e co cello unificado, a súa marca persoal. Casou co gran pintor mexicano, Diego Rivera, con quen tivo altibaixos na súa relación amorosa, xa que existiron infidelidades por ámbalas dúas partes. Os dous estiveron vinculados ao Partido Comunista, de feito, o propio Trotsky, exiliado da URSS, viviu con eles na casa de Coyoacan. Frida, o mesmo que Diego Rivera, realizou exposicións en Europa e nos EEUU. Frida morreu en 1954, aturando grandes dores e despois de moitos meses de depresión. O seu ataúde foi cuberto cunha bandeira do Partido Comunista. Na súa obra, como xa se dixo anteriormente, reflicte o seu sufrimento interior, a imposibilidade de ser nai, a súa traxedia interior. Foi considerada unha autora surrealista cun gran selo persoal.
Ana Vila García

Fidel Castro

Fidel Castro naceu en 1926 en Cuba, fillo de Ángel Castro, un galego de orixe moi humilde alí emigrado. A pesar da mala situación económica da súa familia, Fidel estudiou en Santiago de Cuba e máis tarde en La Habana. Licenciose en Dereito e Ciencias Sociais. Axiña amosou interés na política e nas actividades revolucionarias de esquerda contra a dictadura de Batista. Militou no Partido do Pobo Cubano. En 1949 casou coa súa prometida María Díaz Balart. Fidel seguiu na loita revolucionaria, estivo no fracasado asalto ao Cuartel Moncada en Santiago de Cuba, que o levou a cumprir dous anos de prisión. Foi exiliado a EEUU e despois a México. Aquí preparou un segundo golpe contra o dictador Batista a través da organización dunha guerrilla. Entrou en La Habana en 1959 xunto a Ernesto Che Guevara. Xa no poder, Fidel Castro acércase á URSS, e comeza así a reforma profunda do estado, que pasou pola nacionalización dos recursos cubanos, unha reforma agraria baseada na colectivización, un partido único, o exilio dos opoñentes...Cuba convertiuse nun estado socialista aliñeado á URSS. EEUU contemplou isto como algo moi perigoso, hai que entender o contexto de Guerra Fría do momento. De feito, en 1962, estala a crise dos mísiles, que estivo a punto de acabar nunha guerra nuclear. As negociacións entre o presidente norteamericano Kennedy e o máximo dirixente soviético Jrushev puxeron fin ao conflito. Castro mantivo na illa un réxime marxista-leninista. Mantivo relacións co Terceiro Mundo, e obtivo grandes logros en sanidade e educación. Coa desintegración da URSS e o COMECON os problemas para Fidel e o estado cubano empeoraron. En 2006, Fidel anuncia a súa retirada provisional por enfermidade, en 2008 a súa retirada é definitiva, deixando no mandato ó seu irmán, Raúl Castro.
Sasha Suárez Mosquera

A crise dos mísiles de Cuba

A maior confrontación entre EEUU e a URSS durante a Guerra Fría tivo lugar no Caribe en outubro de 1962. Foi a chamada crise dos mísiles de Cuba e puxo o mundo ao borde dunha guerra nuclear. En 1961, Fidel Castro proclamou de forma oficial o carácter socialista do seu goberno. A URSS garantiu a Cuba importantes recursos económicos, asesoría militar e armamento. Entre estes últimos estaban os mísiles nucleares de medio alcance. Iniciouse así a construcción en Cuba de rampas de cohetes capaces de chegar en poucos minutos á zona sureste dos EEUU. Os avións espías estadounidenses fotografiaron as bases de lanzamento desatándose así o pánico. O presidente dos EEUU pensou na resposta: un bloqueo militar, unha invasión, un ataque aéreo...Ó final optou pola alternativa do bloqueo naval parta deter a chegada de máis cohetes á illa, ademáis de demandar á URSS a retirada inmediata das armas atómicas de Cuba. O dirixente soviético, Kruschev aeptou as condicións por vía diplomática, nunha mensaxe pacificadora. EEUU comprometeuse a non invadir a illa e a levantar o bloqueo naval, e a URSS retirou os misís nucleares. O fin da crise de 1962 supuxo un avance cara o fin da Guerra Fría.
Alejandro Pavón Pacior
José Montalbán García

1969: a chegada do home á Lúa

O 20 de xullo de 1969, despois de 109 horas de viaxe desde Florida, e ante millóns de espectadores de todo o mundo, Neil Armstrong puxo o pe na Lúa, ao mesmo tempo que pronunciaba a famosa frase: "Un pequeno paso para o home, un gran salto para a Humanidade". A chegada do home a Lúa foi resultado da carreira espacial entre as dúas grandes superpotencias da Guerra Fría, EEUU e a URSS. En 1959, a URSS conseguiu rodear o satélite da Terra realizando fotografías do lado escuro da mesma. En 1961, o ruso Gagarin foi o primeiro humano que sae ao espazo exterior. A misión americana do Apolo XI de 1969 tiña como obxectivo pisar a Lúa e extraer mostras alí. O programa tiña dúbidas sobre os efectos da gravidade nos astronautas, na súa movilidade e na súa mente. O Apolo XI consegue aterrizar no denominado Mar da Tranquilidade o domingo 20 de xullo de 1969. Aldrin y Armstrong pisaron o solo lunar mentres Collins permaneceu na nave principal. Recolleron mostras de solo e de rochas, instalaron instrumentos científicos e izaron alí a bandeira norteamericana. Esta misión espacial marca o triunfo de EEUU sobre a URSS na carreira espacial. Hoxe en día, EEUU centra a súa atención en Marte.
Ignacio Vilariño Rey

A Guerra Fría: Vietnam

A Guerra de Vietnam foi un conflito bélico que enfrontou entre os anos 1858 e 1975 aos estados de Vietnam do Sur, apoiados por EEUU, e vietnam do Norte, apoiado polo bloque comunista, no contexto xeral de Guerra Fría e das relacións internacionais bipolares. A República Democrática de Vietnam tivo o apoio dos movementos guerrilleiros de Corea do Norte, o Vietcong e os suministros da URSS ; Corea do Sur recibiu axuda das tropas de combate dos EEUU, ademáis de Australia, Nova Zelanda, sen olvidar os suministros materiais e o equipamento médico de Reino Unido e alemania entre outros. A Guerra de Vietnam non seguiu os cauces tradicionais da guerra de frontes, senón que foi unha "guerra de guerrillas", de "búsqueda e destrucción", xunto a numerosas accións de sabotaxe nas áreas urbanas. Houbo bombardeos masivos, empregáronse poderosas armas químicas e biolóxicas. As noticias dos medios de comunicacións occidentais amosaron os continuos abusos aos dereitos humanos cometidos na guerra. Ante as protestas da sociedade estadounidense, asínanse os Acordos de paz de París en 1973. Sen embargo, o conflito prosigue ata a unificación de Vietnam, como República Socialista en 1976. A guerra causara a morte de máis de dous millóns de persoas, a maior parte civís. Os danos medioambientais foron moi graves. Para os EEUU o conflito foi máis longo do que esperaban nun principio, este país sufriu unha gran derrota moral xurdindo o denominado "síndrome do Vietnam" en moitos cidadáns, isto se viu reflexado no mundo cultural e no cine.
Melanie García Vázquez

Un episodio da Guerra Fría: A guerra de Corea

Despois da derrota de Xapón tras a II Guerra Mundial, o norte da península coreana foi ocupada polas tropas da URSS, e o sur, a partir do paralelo 38º, por EE.UU. A pesar dos acordos internacionais, nin as dúas grandes potencias nin a ONU conseguiron a unificación En 1949 produciuse a retirada dos soviéticos e dos estadounidenses, polo que a división de Corea se consolidou. Corea do Norte posuía unha maior riqueza industrial, eran comunistas (República de Corea) e Corea do Sur tiña mais recursos agrarios, estaba gobernada por unha ditadura militar (República Democrática Popular de Corea). Co triunfo da revolución comunista en China, Stalin, deu o seu acordo a un ataque norcoreano a Corea do Sur. O 25 de Xuño de 1950 as tropas de Corea do norte atravesan o paralelo 38º cara ó sur quedou reducida en torno a Pusan. A reacción norteamericana foi inmediata, Washington conseguiu un mandato da ONU para facerlle fronte a Corea do Norte. Gracias a isto Corea do Sur recuperou rapidamente o terreo perdido e tomaron a Seul como capital. O exército chino, co apoio do soviético sacou ó norteamericano de Corea. Foi cando o xeneral estadounidense, MacArthur, propuxo o bombardeo atómico ó norte de China. Isto levou a negociacións que rematan coa guerra de Corea o 17 de Xullo de 1953, despois da morte de Stalin. Finalmente, acordouse unha liña divisora entre Corea do Norte e Corea do Sur tomando como referencia ó paralelo 38º.

Ana María Meilán Sánchez

José Antonio Rodríguez Carballo

O Plan Marshall

Foi un plan dos EEUU para a reconstrucción de Europa tras a II Guerra Mundial. Recibiu o nome do secretario dos EEUU, George Marshall. Os feitos que deron lugar á decisión por parte dos EEUU de levar a axuda a Europa foron; o debilitamento inglés no Mediterráneo, no Golfo Pérsico e no Índico, cada vez tiñan menos bases estratéxicas e era máis difícil deter a posible expansión comunista. Ó mesmo tempo, se tiña medo á incorporación dos comunistas nos gobernos de varios países europeos. Cando Truman anticipaba a súa doctrina, Marshall advertía aos gobernos europeos que, de non mediar unha axuda económica-financeira, toda Europa Occidental caería nas mans da dominación soviética. Finalmente, o Plan Marshall asínase en 1948, creándose a OECE (Organización de Cooperación Económica) para coordinar a distribución das axudas. Estas consistiron en varios millóns de dólares en manufacturas, créditos e alimentos destinados a case toda Europa Occidental.
Verónica Gómez Vázquez

La bomba atómica

El día 2 de agosto de 1939, Albert Einstein, en nombre de varios científicos, le escribe una carta al presidente Roosevelt instándolo a apoyar al grupo de científicos que investigan la utilización de la energía atómica en el denominado Proyecto Manhattan. Las investigaciones nucleares en el mundo se iniciaron en 1905, y en 1938 el científico alemán Otto Hahn descubrió la fisión atómica. Inmediatamente la comunidad científica internacional comenzó la carrera atómica para aprovechar esta poderosa energía para la industria. La carta de Einstein, que refleja la necesidad de desarrollar una bomba atómica antes que Alemania consiga hacerla primero, alerta al gobierno de Roosevelt. En 1941, el ataque a Pearl Harbor aumentó el temor entre los Aliados, pues en ese momento parecía que nada podía detener a las fuerzas del Eje, cuyos ejércitos obtenían victoria tras victoria en todos los frentes. En septiembre de 1942, Roosevelt le da el impulso al proyecto, designando un mando militar, el coronel Leslie Groves. Este reorganizó un equipo de científicos, ingenieros y técnicos, dotándolos de los equipos necesarios para desarrollar su trabajo. El uranio procedía del Congo Belga, y se puso en marcha la construcción de una planta para producir material fisible. En octubre de 1942, Groves nombró al científico Oppenheimer como director de un grupo de científicos europeos dedicados por completo a la fabricación de la bomba atómica. Los laboratorios se instalaron en el desierto de Los Álamos, en el estado de Nuevo México. Ese año, Enrico Fermi logró construir un reactor atómico experimental, con lo que EEUU daba un importantísimo paso en la carrera nuclear. En enero de 1943 Groves adquirió la Hanford Engineer Works, en Oak Ridge, que se convertiría en uno de los mayores laboratorios usados en el desarrollo de la bomba atómica. El enriquecimiento de uranio a gran escala fracasó y el Proyecto Manhattan comenzó a estancarse por multitud de problemas que parecían insolubles. La planta de enriquecimiento redujo su producción a niveles ínfimos, surgieron una serie de fugas que frenaban la producción de uranio y no aparecía ningún diseño plausible para el arma atómica. Lo único que comenzó a funcionar fue el grupo aéreo que tendría a su cargo las operaciones de bombardeo nuclear. Sin embargo, después de muchos problemas, a finales de 1944, todo empieza a encarrilarse, la producción de uranio enriquecido comenzó a incrementarse y las primeras pruebas dieron resultados satisfactorios. La producción de plutonio también alcanzó los niveles deseados y el equipo que diseñaba el arma, finalmente tenía modelos factibles. A comienzos de 1945, la bomba de uranio tenía el éxito prácticamente asegurado y la bomba de plutonio estaba cerca de ser terminada. En esos momentos, el general Groves no se preocupaba por el éxito del proyecto, su preocupación era, que la guerra terminara antes que la bomba estuviera lista para ser lanzada. Durante los meses de mayo, junio y julio de 1945, se hicieron las primeras pruebas reales y la lista de posibles blancos fue depurada. El 16 de julio de 1945, Trinity, la primera bomba de prueba, fue explotada exitosamente en el desierto de Los Álamos. El 6 de agosto se lanza la bomba atómica en Hiroshima y tres días después en Nagasaki.
Raquel Nogueira Fuertes

Tamara de Lempicka

Tamara de Lempicka (1898-1980) foi unha pintora polaca que destacou pola beleza dos seus retratos femininos. Naceu no seo dunha familia de clase alta. Xa de nena era autoritaria e tiña un forte carácter. En 1910 pinta o seu primeiro retrato; o da súa irmá. Nun viaxe a Italia descobre a súa paixón pola arte. Casou en San Petersburgo cun nobre polaco, alí levaban unha vida de luxo, ao estalar a Revolución rusa o seu esposo é detido, e comezan despois unha nova vida en Dinamarca e máis tarde en París. Alí realiza exposicións en diferentes galerías. Trala separación do seu esposo, Tamara coñece a un coleccionista de arte, co que casa, e xuntos, vanse a vivir a EEUU. Alí faise famosa entre a burguesía de New York e de Chicago, donde traballa xunto a Willem de Kooning e Georgia O'Keefe. A pintora morre en 1980, as súas cinzas son lanzadas desde un helicóptero ao cráter do volcán Popocatepetl. O legado que deixou Tamara de Lempicka foi principalmente o tema da muller na pintura. Os seus retratos femininos seguen o estilo do art decó, con influencias do Renacemento italiano (Botticelli e Bronzino). Retratou moitas veces a súa filla, e a mulleres relacionadas coa burguesía artística de París e New York. As súas pinturas chamaron sa atención das grandes estrelas do espectáculo, de feito Madonna ten algunhas das creacións de Tamara de Lempicka.
Melanie García Vázquez

Rohmel: "El zorro del desierto"

Erwin Johannes Rommel, chamado o Zorro do Deserto (der Wüstenfuchs) naceu en Heidenheim no ano 1891 e xusto dezanove anos máis tarde alístase no exército alemán. Participou na Primeira Guerra Mundial no grao de alférez, e durante a loita ascendeu a tenente. A súa actuación valeulle a Cruz de Ferro de Primeira Clase e a Medalla ao Mérito Militar. Ao finalizar a guerra, continuou no reducido exército alemán ao mando dun batallón e ao mesmo tempo traballou como profesor en distintas academias militares. O ascenso ao poder do partido nazi e a política hitleriana de rearme supuxeron un xiro decisivo na súa carreira. Desde o principio da Segunda Guerra Mundial, e xa con rango de xeneral, entrou a formar parte do cuartel xeral de Hitler. Na ofensiva alemá ao canal da Mancha en 1940, Rommel dirixiu a VII División Blindada e tivo un papel relevante na ruptura das liñas aliadas no Mosa e a posterior penetración que conduciu á vitoria alemá. Pola súa rapidez de movementos, a súa unidade foi coñecida como “a División Fantasma”. Ao ano seguinte, foi ascendido a comandante do Afrika Korps no norte de África para apoiar aos italianos na guerra do deserto. Acadou unha brillante folla de servizos como estratega de guerra no deserto, ao expulsar aos británicos de Libia e facelos retroceder ata Exipto, cara ano 1942; as súas vitorias valéronlle o ascenso a mariscal de campo e outorgáronlle o alcume de “O zorro do deserto”(der Wüstenfuchs). En Alemaña era coñecido como “O mariscal do pobo” e os árabes víano como unha especie de liberador do dominio colonial británico. Finalmente, cando andaba escaso de material e combustible, foi vencido polo VIII Exército Británico en Exipto e tivo que retirarse, regresando ao seu país en 1943 (antes da rendición definitiva dos Afrika Korps) nese mesmo ano fíxose cargo das defensas do Muro do Atlántico en Francia e do grupo Exército B. A pesares de que en 1944 comezou a comandar ós exércitos alemáns encargados da defensa do norte de Francia, non se puido evitar o desembarco dos aliados en Normandía. En xuño dese mesmo ano foi ferido nun ataque aéreo e, aínda convalecente, foi acusado de formar parte do complot para matar a Hitler no mes de xullo de 1944 (a chamada conspiración de xullo). Hitler que non quería un xuízo contra o popular “Mariscal do Pobo” e a súa consecuente execución, ofreceulle como alternativa o suicidio a cambio da seguridade e o bo nome da súa familia. O 14 de outubro de 1944, Rommel tomou o veleno que lle levaron dous xenerais por encargo de Hitler, posteriormente sería enterrado cos mais altos honores.

Uxía Gómez Méndez

El diario de Ana Franck

Annelies Marie "Anne" Frank, conocida como Ana Frank, nació en Frankfurt el 12 de junio de 1929. Fue una niña judía perteneciente a una familia de alemanes con una buena situación económica , por lo que vivían rodeados de muchas comodidades. En marzo de 1933, cuando el Partido Nacional Socialista fue elegido para dirigir el municipio de Frankfurt, las cosas para las familias judías se complicaron debido a la gran discriminación promovida por los nacionalsocialistas en contra de los judíos. Por esto, junto con su familia, Anne tuvo que mudarse a Amsterdam, huyendo de los nazis. Se ocultó durante la Segunda Guerra Mundial, desde el 9 de julio de 1942 hasta el 3 de agosto de 1944, en un desván construido en el edificio de oficinas de la empresa en la que trabajaba su padre. Amigos de la familia se convirtieron en sus protectores, les llevaban comida y ropa para Ana y su familia, con gran riesgo a sus propias vidas. En el escondite había ocho personas: sus padres, Otto y Edith Frank; ella y su hermana Margot; Fritz Pfeffer, un dentista judío y la familia Van Pels, formada por Hermann y Auguste van Pels y el hijo de ambos, Peter. Allí le regalaron un diario al cumplir los trece años que utilizó para describir su miedo a vivir escondida durante dos años, sus experiencias, esperanzas, sus sentimientos por Peter, los conflictos con sus padres, especialmente con su madre...Ana descubrió su verdadera vocación de escritora. El 4 de agosto de 1944, la GESTAPO descubrió el escondite de los Frank,alguien los había delatado. Fueron capturados y llevados a distintos campos de concentración en Alemania donde morirían todos a excepción de su padre. Ana murió de tifus el 12 de marzo de 1945, pocos días antes de la liberación de su padre. Cuando éste regresó a Amsterdan, Miep Gies, uno de los protectores durante su encierro, le entregó el diario. En 1947, según deseo de Ana, su padre decide publicar el diario, que se convierte en uno de los libros más leídos en el mundo. Actualmente, la casa en la que vivió escondida Ana Franck en Amsterdam, está transformada en museo.
Antía García Diéguez
Carmen Rapado García

El guetto de Varsovia

El 12 de octubre de 1940, los alemanes implantaron la creación de un ghetto en Varsovia. Esta creación obligó a todos los residentes judíos de Varsovia a mudarse a un área designada que las autoridades cerraron al resto de la ciudad un mes después. El ghetto de Varsovia fue rodeado por un muro de más de 10 metros de altura, coronado con alambre de púas y vigilado para evitar movimientos al exterior del guetto. Las SS y la policía alemana llevaron a cabo la primera deportación del ghetto de Varsovia al campo de exterminio de Treblinka en julio de 1942. En septiembre de ese año, los alemanes ya habían deportado alrededor de 300.000 judíos de Varsovia. Despues se llevó a cabo una segunda deportación en enero de 1943, esta de alrededor de 5.000 judíos deportados. La tercera y última terminó esa primavera, el 16 de mayo. Unos 50.000 sobrevivientes del ghetto de Varsovia fueron deportados en abril-mayo de 1943 a Treblinka, los campos de trabajos forzados de Poniatowa y Trawniki, y Majdanek, después de que los alemanes sofocaran un levantamiento armado de los judíos del interior del ghetto que duró un mes. En agosto de 1944 se puso fin a la revuelta. Las tropas soviéticas liberaron en 1945 una Varsovia totalmente destrozada.
Antía García Diéguez

Os experimentos do Doutor Mengele

Josef Rudolf Mengele naceu en Baviera en 1911 e morreu en 1979 en Brasil. Foi un médico e criminal de guerra nazi, coñecido principalmente polos seus experimentos con seres humanos no campo de concentración e exterminio de Auschwitz, ocasionando a morte na maioría dos casos. Foi apodado "o anxo da morte",e, cando os vagóns de tren con centos de prisioneiros chegaban a Auschwitz, Mengele esperaba no andén xunto a outros médicos para facer unha selección dos máis aptos para a experimentación. Os supervivintes do campo de concentración que o coñeceron, o describían como un oficial aposto, cunha porte aristocrática, impecablemente vestido e perfumado. Os experimentos de Mengele foron financiados polo goberno nazi, e incluían intentos de cambiar a cor dos ollos por medio da inxección de sustancias químicas, amputacións e outras ciruxías terribles como os métodos de esterilización masiva ou os intentos de cambiar a cor do cabelo por medio de dolorosas inxeccións. Realizou experimentos con xitanos e xudeus con deformidades e enfermidades hereditarias e con siameses e mellizos. Co fin da II Guerra Mundial, o doutor Mengele foi prisioneiro de guerra, sendo liberado despois polos aliados, que descoñecían a súa identidade. A pesar dos esforzos de búsqueda, nunca foi detido e viviu ata 1979 baixo varias identidades falsas en Brasil. En 1985 os seus restos foron exhumados e identificados, grazas a un defecto dental. En 1992, os análise de ADN confirmaron a súa identidade.
Raquel Almuiña Casas
Mª Isabel Fulgueira Quintás